“As R.E.M., and as lifelong friends and co-conspirators, we have decided to call it a day as a band. We walk away with a great sense of gratitude, of finality, and of astonishment at all we have accomplished. To anyone who ever felt touched by our music, our deepest thanks for listening.”
De alternatieve rockband R.E.M. maakte vandaag bekend dat ze ermee stopt, na 31 jaar. Dat doet pijn. Er zijn veel bands en artiesten die me raken, maar er is slechts een select gezelschap musici dat qua zeggenschap huizenhoog boven het koren uitsteekt. R.E.M. behoort zonder discussie tot dat gezelschap. Dat tijdperk is nu ineens voorbij.
Begin jaren negentig leerde ik R.E.M. kennen door de albums Green (1988) en Out Of Time (1991). De melodieuze muziek voerde je mee, maar het was toch vooral de mystiek van zanger Michael Stipe die zo betoverde. Een eigenzinnige frontman wiens teksten je doorgaans niet begreep, maar die je wel diep kon raken. Luister naar ballads als Everybody Hurts (1992) of Leaving New York (2004), maar ook naar World Leader Pretend (1988), dat ik altijd heb beschouwd als de monoloog van een dictator.
Hoe vrolijk de muziek vaak ook klinkt, erin schuilt ook tragiek. Dat contrast komt misschien wel het beste tot zijn recht in het nummer dat nu ten tijde van het uiteenvallen van de band toepasselijker is dan ooit: It’s The End Of The World As We Know It (And I Feel Fine), van het groeidiamantje Document uit 1987. Afscheid kan ook een opluchting zijn. Niet voor niets zegt Stipe vandaag:
“The skill in attending a party is knowing when it’s time to leave.”
R.E.M. trad in al die jaren slechts zeven keer op in Nederland. Ik prijs me gelukkig dat ik bij het laatste concert aanwezig was, op 2 juli 2008 in het Amsterdamse Westerpark. Indertijd schreef ik er deze blogpost over, met twee (crappy) video’s. Hoewel het volgens kenners absoluut niet hun beste concert was, memoreer ik toch vooral de imposante podiumuitstraling van Stipe. Dat zullen we voortaan moeten missen, vrees ik. Wellicht dat de zanger zich voortaan gaat ontplooien als kunstenaar, getuige ook zijn blog op Tumblr.
R.I.P. dus voor R.E.M., maar de muziek en de herinnering blijft. Wie het video-interview met Stipe bekijkt bij The Creators Project, ziet ook geen dynamische rockstar, maar een man getekend door de tand des tijds. Stipe is alweer 51 jaar. Het is tijd voor een nieuwe generatie. In het afscheidsbericht schetst gitarist Peter Buck treffend waar je hem en zijn maten straks gaat zien: “Standing at the back of the club: watching a group of 19 year olds trying to change the world.”